Deprem değil binalar ve ihmaller öldürdü binlerce canı… 6 Şubat tüm ülke için unutulmaması gereken bir ders oldu. Can kayıplarının telafisi elbette yok ama aynı kayıpların yaşanmaması için alınacak önlemler çok… Yaraların sarılması için deprem bölgelerinde çalışmalar sürerken, bir yandan da yeni inşaatlar ve riskli yapılar için önemli adımlar atılıyor.
İSTANBUL PLANI
Gündemdeki en önemli başlık yeni kentsel dönüşüm yasası. Önümüzdeki günlerde Meclis’e gelmesi beklenen yasa ile riskli yapıların daha hızlı yenilenmesi hedefleniyor. Uzlaşma sürecinden yıkıma, ruhsattan yeniden yapıma kadar her aşamada sahada görülen aksaklıklar bu yasa ile giderilecek. Ülke genelinde tüm riskli binaları kapsayacak düzenlemede öne çıkan il ise İstanbul olacak. Uzmanların deprem beklentisini sıklıkla dile getirdiği şehirde, 1.5 milyon riskli konut var. Üstelik bunların 600 bini çok acil dönüşmek zorunda…
Peki Megakent için neler yapılacak? Kamu öncelikle belirlediği alanlarda 300 bin rezerv konut inşa etmeyi planlıyor. Dönüşüm sürecinde kimi bölgelerde yıkılan evler yerinde yeniden yapılırken, kiminde vatandaşın hakkı yeni kurulacak yaşam alanlarına taşınacak. Bu projeyle eş zamanlı olarak kamu destekli kampanya da devam edecek. Vatandaş evini kendi yenilemek istediğinde devlet maliyetin yarısını karşılayacak. Kentsel dönüşümde en kritik nokta ise finansman. Yapılan son açıklamalara göre dönüşüme kaynak ayrılması için Hazine arazileri kullanılacak. Belirlenen alanlar satılarak geliri dönüşüm bütçesine aktarılacak.
YENİ YASADA NELER BEKLENİYOR?
Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen ‘Deprem Gerçeği ve Kentsel Dönüşüm Şurası’ndan sonra yol haritası önemli ölçüde belirlendi. Sonuç bildirgesine göre yeni dönüşüm yasasında planlananlar şöyle:
– Dönüşüm için yasal zorunluluk olan 3’te 2 uzlaşmanın, yüzde 50 artı 1’e çekilmesi planlanıyor. Böylece hak sahiplerinin yüzde 51’inin ‘tamam’ demesiyle dönüşüme, yıkıma ve yapıma karar verilecek.
– Uzlaşma sorunları için tıpkı kirada olduğu gibi dönüşümde de arabuluculuk sisteminin devreye girmesi bekleniyor. Ayrıca kentsel dönüşüm davalarına bakan özel mahkeme kurulması da gündemde.
– Dönüşüm sürecinden alınan kararlar için her bir vatandaşa tek tek tebligat gönderilmesi ciddi zaman kaybı yaratıyor. Bu nedenle yeni dönemde tebligatların e-Devlet üzerinden yapılması planlanıyor.
ATILAN ÖNEMLİ ADIMLAR
6 Şubat depremlerinin ardından önemli hamleler peş peşe geldi. Onlardan bazıları şöyle:
– İstanbul’da ‘Yarısı Bizden’ kampanyası başlatıldı. “Dönüşüme girecek binalarda maliyetin yarısını devlet karşılayacak ve vatandaşa kira taşınma desteği verilecek” denildi. 1 milyonun üzerinde başvuru alan kampanyada yeni dönemin yakın zamanda başlaması bekleniyor. Bu yolla 200 bin konutun dönüşmesi hedefleniyor.
– Riskli yapıların hızla yenilenmesi için yeni teşvikler devreye girdi. Kira yardımlarındaki artışın ardından dönüşüm kredilerinde de iyileştirmeye gidildi. Ancak bu noktada kira desteğinin piyasa şartlarına göre yetersiz olması, bankaların dönüşüm ve güçlendirme kredilerine sıcak bakmaması en büyük sorun olarak karşımıza çıkıyor.
– Kamu için öncelik deprem konutları oldu. TOKİ eliyle 11 ilde yeni evler inşa edilirken aynı zamanda ‘Yerinde Dönüşüm’ kampanyası başlatıldı. Depremde evi yıkılan ya da hasar gören vatandaş, dönüşümü kendi yapmak isterse 750 bin TL hibe, 750 bin TL de kredi alabilecek. Krediler faizsiz, 2 yıl ödemesiz ve 10 yıl vadeli olacak.
– Bu süreçte yönetmeliklerde de değişikliklere gidildi. Afetlere karşı daha dirençli yapılar için yapı güvenliği tedbirleri artırıldı ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği güncellendi. İnşaat tekniklerinde yeni kurallar devreye girdi, mimar ve mühendislere ‘tecrübe şartı’ getirildi. Ayrıca etkin yapı denetim sistemi için İstanbul 4 bölgeye ayrıldı. Denetim firmalarına kendilerine yakın şantiyeye gitme hakkı tanındı.
